Ο κόσμος το 2015

Share This To YourBlog.biz

Του Παντελή Σαββίδη

Ένα από τα αγαπημένα μοτίβα των τελευταίων χρόνων, από τότε που ενέσκηψε η οικονομική κρίση η οποία, όμως, στην ελληνική περίπτωση έχει βαθύτερα χαρακτηριστικά, ήταν ότι για όλα φταίει η γενιά της μεταπολίτευσης.

Το τελευταίο πράγμα που προτίθεμαι να κάνω είναι να υπερασπίσω αυτήν τη γενιά της οποίας οι οιωνοί εκπρόσωποι συμπεριφέρθηκαν με τρόπο που, τουλάχιστον, ερχόταν σε καταφανή αντίθεση με τις διακηρύξεις της.

Η τραγωδία είναι πως ανάλογες συμπεριφορές και διαψεύσεις η ελληνική κοινωνία γνώρισε πολλές στην ιστορική διαδρομή της αλλά, το πρόταγμα στην προκειμένη περίπτωση είναι πως ο λαϊκισμός και η διαφθορά δεν ήταν προνόμιο της μεταπολιτευτικής γενιάς. Κατατρύχει το δημόσιο βίο από δημιουργίας του ελληνικού κράτους, ίσως, ακόμη και την εποχή που ο ελληνικός πολιτισμός μεγαλουργούσε και άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στην ανθρώπινη ιστορία. Και όλα συγκλίνουν στην εκτίμηση πως από αυτήν τη μάστιγα δεν πρόκειται να απαλλαγούμε. Το ουσιαστικό πρόβλημα είναι ότι υιοθετήσαμε άκριτα δυτικούς θεσμούς χωρίς να τους νοιώθουμε δικούς μας με αποτέλεσμα τη στρεβλή λειτουργία τους. Αυτό δεν σημαίνει αμφισβήτηση της δημοκρατικής πορείας της χώρας.

Η δημοκρατία μπορεί να λειτουργήσει με πολλούς και διαφορετικούς θεσμούς. Αυτοί που διαμόρφωσε ο αγγλοσαξωνικός κοινοβουλευτισμός, ο Διαφωτισμός και η Γαλλική επανάσταση, το δυτικό, δηλαδή, πρότυπο φαίνεται να μην προσιδιάζουν στην ελληνική νοοτροπία. Η αθηναϊκή δημοκρατία ήταν κάτι πολύ διαφορετικό από τη σύγχρονη εκδοχή της. Δυστυχώς, η απουσία, στο νεότερο ελληνικό κράτος, βούλησης και ισχυρής διανόησης δεν βοήθησε στην αναζήτηση ενός καλύτερου αποτελέσματος. Αυτό είχε και τις σημερινές τραγικές συνέπειές του. Στο ευρωπαϊκό σύστημα που οικοδομήθηκε υπάρχει μια καταφανής ελληνική αδυναμία προσαρμογής. Η οποία επιτείνεται σε περιόδους κρίσης.

Η χώρα δεν μπόρεσε να διαμορφώσει μια ισχυρή αστική τάξη και αυτή που έφθασε το 1922 από τη Σμύρνη και την Πόλη, καταστράφηκε στη δεκαετία του 1940.

Τα δυτικά κοινοβουλευτικά συστήματα δεν ονομάστηκαν τυχαία αστικά. Η αστική τάξη διαδραμάτιζε καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη και τη λειτουργία τους. Ήταν εκ των ουκ άνευ παραμέτρων για τη λειτουργία τους. Και όταν δεν υπήρχε, μια βασική δύναμη επιρροής εξέλιπε. Αυτήν την απουσία εθνικής αστικής τάξης πληρώνει σήμερα, για ακόμη μια φορά η Ελλάδα. Και, βεβαίως, τώρα, πλέον δεν μπορεί να δημιουργηθεί.

Άλλωστε, οι εθνικές αστικές τάξεις δημιουργήθηκαν παράλληλα με τη δημιουργία και την ανάπτυξη των εθνικών κρατών. Η σχέση μεταξύ τους είναι διαλεκτική. Το ένα συμπαρέσυρε το άλλο. Σήμερα, το εθνικό κράτος  δέχεται πιέσεις στο ρόλο του ως βασικής μονάδας του διεθνούς συστήματος.

Η μεγάλη ανάπτυξη της τεχνολογίας, η ταχύτατη  διάδοσης της πληροφορίας και της επικοινωνίας παγκοσμίως, ήταν η παραγωγική δύναμη που αλλάζει τα πάντα. Ύπαρξη εθνικής αστικής τάξης στις ημέρες μας δεν έχει ιδιαίτερο νόημα. Οι κάτοχοι του κεφαλαίου κινούνται με ευκολία διεθνώς και αυτό διαμορφώνει νέα κρατικά μορφώματα.

Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΤΑΞΗ  

Οι νέοι διεθνείς πόλοι είναι υπο διαμόρφωσιν αλλά ορατοί. Ευρώπη, ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία, Ισλαμικός Κόσμος, Ασία. Χρειάζεται βαθιά γνώση, ενότητα δυνάμεων  και ευελιξία για να προσαρμοστεί μια χώρα στα νέα δεδομένα. Ποιος είναι, λοιπόν, ο κόσμος που αναδύεται; Αλλά, προηγουμένως, ποια είναι η παγκόσμια τάξη που δέχεται πιέσεις αποδόμησης;

Επιγραμματικά όπως την παρουσιάζει ο Χενρυ Κίσσιγκερ:

Στην Ευρώπη, τον δέκατο έβδομο αιώνα μετά από πολλούς πολέμους και πολύ αίμα στο πεδίο των μαχών, διαμορφώθηκε το αποκαλούμενο «Βεστφαλικό κράτος», το είδος κρατικής οργάνωσης που προέκυψε από την Ειρήνη της Βεστφαλίας το 1648.

Το «Βεστφαλικό κράτος» βασιζόταν σε ένα σύστημα ανεξάρτητων κρατών τα οποία θα απέφευγαν να παρεμβαίνουν στις εσωτερικές υποθέσεις των υπολοίπων ενώ παράλληλα θα αναχαίτιζαν το ένα τις φιλοδοξίες του άλλου μέσα από μια γενική ισορροπία ισχύος. Το κάθε κράτος θα ασκούσε κυριαρχικά δικαιώματα στα δικά του εδάφη. Ταυτόχρονα θα αποδεχόταν τις εσωτερικές δομές και τις θρησκευτικές επιλογές των υπολοίπων ως αδιαφιλονίκητη πραγματικότητα και θα απείχε από κάθε προσπάθεια που θα έθετε σε κίνδυνο την ύπαρξή τους.

Ο κατακερματισμός και η πολυμορφία, χαρακτηριστικά που τυχαία προέκυψαν στην ευρωπαϊκή ιστορία, αποτέλεσαν τους κεντρικούς άξονες ενός νέου συστήματος διεθνούς τάξης με το δικό τους ιδιαίτερο φιλοσοφικό πλαίσιο.

Ρωσία: Οι διαπραγματευτές του δέκατου έβδομου αιώνα οι οποίοι διαμόρφωσαν το κείμενο της Συνθήκης της Βεστφαλίας δεν επιχείρησαν να συμπεριλάβουν  τη γείτονα Ρωσία η οποία την περίοδο εκείνη βρισκόταν σε φάση ανασυγκρότησης της δικής της τάξης μετά την εφιαλτική «Εποχή των Ταραχών» υιοθετώντας αρχές καταφανώς ασύμβατες  με εκείνες της βεστφαλιανής ισορροπίας: ένας απόλυτος μονάρχης, ενιαία θρησκευτική ορθοδοξία και ένα πρόγραμμα εδαφικής επέκτασης προς όλες τις κατευθύνσεις.

Κίνα: Βρισκόταν στο επίκεντρο της δικής της ιεραρχικής και θεωρητικά οικουμενικής έννοιας της τάξης. Το σύστημα αυτό λειτουργούσε επι χιλιετίες- υπήρχε ήδη την εποχή που η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία κυβερνούσε μια ενιαία Ευρώπη- και βασιζόταν όχι στην κυριαρχική ισότητα των κρατών, αλλά στην υποτιθέμενη απεριόριστη εξουσία του αυτοκράτορα.

Στο πλαίσιο αυτό η κυριαρχία υπο την ευρωπαϊκή έννοια δεν υφίστατο καν, καθώς ο αυτοκράτορας έλεγχε «τα πάντα υπο τον ουρανό». Εκείνος βρισκόταν στην κορυφή μιας πολιτικής και πολιτιστικής ιεραρχίας, απόλυτα σαφούς και οικουμενικής, η οποία πήγαζε από το κέντρο του κόσμου, στην κινεζική πρωτεύουσα και εξακτινωνόταν στην υπόλοιπη ανθρωπότητα.

Σε ό,τι αφορά την τελευταία, διακρινόταν σε διάφορα επίπεδα βαρβαρότητας ανάλογα με το βαθμό γνώσης της κινεζικής γραφής και των πολιτιστικών θεσμών (μια θεωρία η οποία εξακολουθεί να υφίσταται μέχρι σήμερα).

Η Κίνα ηγεμόνευε στον κόσμο κατά κύριο λόγο προκαλώντας δέος στις άλλες κοινωνίες με το πολιτισμικό μεγαλείο και την οικονομική ισχύ της, προσελκύοντάς τες σε σχέσεις οι οποίες με τους κατάλληλους χειρισμούς θα οδηγούσαν στην επίτευξη του στόχου της «Αρμονίας υπό τον Ουρανό».

Ισλάμ: Σε ένα μεγάλο μέρος των εδαφών μεταξύ Ευρώπης και Κίνας κυριαρχούσε η διαφορετική αντίληψη του Ισλάμ σχετικά με την παγκόσμια τάξη η οποία βασιζόταν στο όραμα ενός θεόθεν εγκεκριμένου συστήματος διακυβέρνησης που θα ένωνε και θα έφερνε την ειρήνη στον κόσμο.

Η δική του εκδοχή μιας παγκόσμιας τάξης ήθελε το Ισλάμ προορισμένο να επεκταθεί στην «επικράτεια του πολέμου», δηλαδή σε όλες τις περιοχές που κατοικούνταν από άπιστους, μέχρι ολόκληρος ο κόσμος να ενωθεί μέσα από το μήνυμα του Προφήτη Μωάμεθ σε ένα ενιαίο σύστημα που θα έχαιρε αρμονίας.

Οθωμανική Αυτοκρατορία:  την ώρα που η Ευρώπη οικοδομούσε την πολυκρατική της τάξη, η Οθωμανική Αυτοκρατορία με επίκεντρο την Τουρκία, αναβίωνε την αξίωση της μίας και μοναδικής νόμιμης εξουσίας και διεύρυνε την κυριαρχία της από την καρδιά του αραβικού κόσμου στη Μεσόγειο, στα Βαλκάνια και στην Ανατολική Ευρώπη.

Έχοντας επίγνωση της αναδυόμενης διακρατικής ευρωπαϊκής τάξης, τη θεωρούσε όχι υπόδειγμα προς μίμηση, αλλά παράδειγμα κατακερματισμού τον οποίο θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί για να επεκταθεί προς δυσμάς.

ΗΠΑ: την ίδια ώρα στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού, στα εδάφη του «Νέου Κόσμου», έμπαιναν τα θεμέλια μιας διαφορετικής προσέγγισης της παγκόσμιας τάξης.

Σύμφωνα με την αμερικανική θεώρηση της παγκόσμιας τάξης, η ειρήνη και η ισορροπία θα προέκυπταν με φυσικό τρόπο και οι πανάρχαιες αντιπαλότητες θα παραμερίζονταν μόλις τα υπόλοιπα έθνη αποκτούσαν βασισμένο σε ηθικές αρχές λόγο στη διακυβέρνησή τους, κατά τρόπο παρόμοιο με αυτόν των αμερικανών.

Επομένως στόχος της εξωτερικής πολιτικής δεν ήταν τόσο η επιδίωξη συγκεκριμένων αμερικανικών συμφερόντων όσο η καλλιέργεια κοινών αρχών.

Το αμερικανικό ιδεώδες δεν βασιζόταν στην υιοθέτηση του ευρωπαϊκού συστήματος ισορροπίας δυνάμεων, αλλά στην επίτευξη της ειρήνης μέσα από την εξάπλωση των δημοκρατικών θεσμών. Δηλαδή ειρήνη όχι με ισορροπία δυνάμεων αλλά με εξάπλωση των δημοκρατικών θεσμών.

Μέσα από την παράθεση αυτή φαίνεται πως ο κόσμος μετά την Αναγέννηση προσπάθησε να δημιουργήσει ένα παγκόσμιο σύστημα αλλά, το σύστημα αυτό δεν ήταν ενιαίο. Υπήρχαν οι περιορισμοί της επικοινωνίας που διαμόρφωναν και τα εθνικά αλλά και τα πολιτισμικά σύνορα.

Τα πράγματα σήμερα αλλάζουν. Τα εθνικά σύνορα δέχονται πιέσεις αποδόμησης αλλά τα πολιτισμικά για ένα απροσδιόριστο ακόμη χρονικό διάστημα δεν μπορεί παρά να υφίστανται.

Ποιο είναι λοιπόν, το νέο «Μεγάλο Παιχνίδι»;

Η ΕΥΡΩΠΗ

Η Ευρώπη θέλησε με τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να υπερβεί το σύστημα του «βεστφαλικού κράτους» και ως ένα βαθμό το είχε πετύχει πριν την εμφάνιση της οικονομικής κρίσης που ακόμη την μαστίζει. Επανέρχεται, όμως, σιγά σιγά στις αρχές του υπο νέους όρους. Η ισχύς ενός κράτους, κυρίως η οικονομική, αναδύεται ως βασική παράμετρος σε μια νέα ισορροπία η οποία είναι υπο αναζήτησιν.

Η Ευρώπη πλήρωσε, κατά τη διάρκεια της σύγχρονης ιστορίας της, ακριβά την ανισορροπία των κρατικών της δυνάμεων. Και οι φόβοι σήμερα των ευρωπαίων βρίσκονται στο πως  θα εξισορροπηθεί η Γερμανική δύναμη, η οποία και στο παρελθόν οδήγησε σε καταστρεπτικούς πολέμους.

Η Γερμανική πολιτική στην Ευρώπη βρίσκεται εκτός κάθε έννοιας οικονομικής αντίληψης. Καταστρέφει το ευρωπαϊκό όραμα και, αν συνεχιστεί, θα οδηγήσει σε κρίση και την ίδια τη Γερμανία.

Αφού αφαίμαξε και εκμεταλλεύτηκε την Ευρώπη, η Γερμανία βρήκε εναλλακτική λύση στην Κίνα, κυρίως, και σε άλλες χώρες εκτός ευρωζώνης προς τις οποίες εξάγει τα εμπορεύματά της δημιουργώντας πρωτοφανή πλεονάσματα στην οικονομία της.

Σε μια ένωση κρατών όπως αυτής της Ε.Ε. δεν είναι δυνατόν όλες οι χώρες να έχουν πλεονάσματα. Τα πλεονάσματα των μεν εξισορροπούνται από τα ελλείμματα των δε. Γι αυτό και ο Κέινς είχε προτείνει σε ανάλογα πειράματα, τη φορολόγηση των πλεονασμάτων όταν αυτά ξεπερνούν ένα ορισμένο ποσοστό του ΑΕΠ.

Η Γερμανική πολιτική κυριαρχεί στην Ευρώπη και χαρακτηρίζεται από μια βιαιότητα και έναν καταναγκασμό. Το τραγικό είναι ότι δεν υπάρχουν δυνάμεις ούτε στο εσωτερικό της Γερμανίας ούτε στην Ε.Ε. ικανές να αμφισβητήσουν την πολιτική αυτή.  Η Ευρώπη θα συνεχίσει να ταλανίζεται και από οικονομική κρίση, ανεξαρτήτως της Ελλάδος, και από κρίση οράματος. Η επαναφορά του κράτους- έθνους ως βασικής μονάδας του διεθνούς συστήματος έρχεται σε αντίθεση με τις σύγχρονες τάσεις αλλά και η σημερινή κυριαρχία της γερμανικής πολιτικής δεν μπορεί να υποσχεθεί ευημερία στους λαούς της Ευρώπης.

Το αδιέξοδο είναι εμφανές και θα επιδεινωθεί όταν η Γερμανική οικονομία, η οποία είναι προσανατολισμένη στις εξαγωγές, αρχίσει να διέρχεται κρίση.

 Η ΚΙΝΑ

Αντίθετη, ακριβώς, πολιτική από της Γερμανίας ακολουθεί η Κίνα, η οποία είναι η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου και η πρώτη εξαγωγική δύναμη.

Η Κίνα, έχει αυτήν τη στιγμή συναλλαγματικά πλεονάσματα 4 τρις $ περίπου προερχόμενα από τις εξαγωγές.

Το Πεκίνο γνωρίζει, όπως και το Βερολίνο, ότι οι εξαγωγές δεν ελέγχονται και εξαρτώνται από το πολύ αβέβαιο διεθνές περιβάλλον. Και αρχίζει, έτσι, μια στροφή στην οικονομική του πολιτική προσανατολισμένη προς το εσωτερικό της χώρας.

Αυτό, δηλαδή, που δεν θέλει να κάνει η Γερμανία, στρεφόμενη προς την εσωτερική αγορά της Ε.Ε. διότι μια τέτοια στροφή προϋποθέτει αλλαγή της αυστηρής πολιτικής λιτότητας. Για να μπορέσει να αγοράσει ο ευρωπαίος πολίτης πρέπει να έχει την οικονομική δυνατότητα να το κάνει

Η μεγαλύτερη και σημαντικότερη, όμως, διαφορά στην πολιτική Γερμανίας και Κίνας είναι ότι η Κίνα αντιλαμβάνεται, διδασκόμενη από την μεταπολεμική Αμερική, πως αν δεν ξοδέψεις δεν θα κερδίζεις εσαεί. Και επενδύει. Ακολουθεί, δηλαδή, πολιτική καρότου, ή καλύτερα, αν θέλετε, εφαρμόζει ένα νέο Σχέδιο Μάρσαλ.

Με προσεκτικό τρόπο δημιουργεί θεσμούς (κυρίως τραπεζικούς) μέσω των οποίων δανείζει αναπτυσσόμενες ή υπανάπτυκτες χώρες, ενώ έχει εφεύρει, τελευταία και το δόγμα εξωτερικής πολιτικής «η Ασία στους Ασιάτες»,  “Asia for Asians”.

Η Κίνα επιχειρεί να αλλάξει τις υποδομές της ασιατικής ηπείρου με σιδηροδρομικές αλλά και θαλάσσιες οδούς. Είναι ο σιδηροδρομικός δρόμος του μεταξιού.  Βασικός στόχος της είναι να χειραφετηθεί, κατά το δυνατόν, ολόκληρη η Ασία για ευνόητους λόγους. Ως ασιατική δύναμη, με παγκόσμια εμβέλεια η Κίνα θα έχει προνομιακή θέση στις εξελίξεις της μεγάλης αυτής ηπείρου προς την οποία κατευθύνεται, πλέον, η παγκόσμια ανάπτυξη.

Η ΡΩΣΙΑ

Σε βασικό σύμμαχο της Κίνας εξελίσσεται η Ρωσία, ιδιαιτέρως μετά την υπόθεση της Ουκρανίας. Είναι, γνωστή η συμφωνία που υπέγραψαν Πεκίνο και Μόσχα για την παροχή φυσικού αερίου στην Κίνα ύψους 400 δις δολαρίων.

Η Ρωσία μετά την ουκρανική περιπέτεια, υφίσταται μια πίεση στην οικονομία της λόγω των δυτικών κυρώσεων. Οι αναλυτές της δύσης θεωρούν πως η κρίση αυτή είναι η αρχή της πτώσης της Ρωσικής δύναμης. Η Μόσχα, όμως, αναζητά διεξόδους προς ασιατικές δυνάμεις, όπως η Κίνα και όχι μόνο, με δεδομένο ότι, όπως εκτιμούν πολλοί αναλυτές, η ήπειρος που αναμένεται να αναπτυχθεί είναι η Ασία.

Παραμένει, ωστόσο, το πρόβλημα της χαμηλής τιμής του πετρελαίου το οποίο αποτελεί απειλή για τη ρωσική οικονομία και του εμπάργκο που επέβαλε η δύση.

Είναι σίγουρο, όμως, πως η ηγεσία της χώρας, όπως έκαναν διαχρονικά όλοι οι ρώσοι ηγέτες, πλην της   παρακμιακής περιόδου Γιέλτσιν, προτάσσει το γεωπολιτικό συμφέρον της χώρας, του οικονομικού.

Η Ρωσία έχει ανάγκη τρείς διεξόδους τις οποίες αναζητούσε και κατοχύρωνε διαχρονικά. Χωρίς αυτές δεν μπορεί να επιβιώσει. Η μια είναι η διέξοδος προς τις θερμές θάλασσες μέσω του Ευξείνου Πόντου και των Στενών. Είναι τόσο σημαντική αυτή η διέξοδος που καθιστά άκρως επικίνδυνη για τη Μόσχα οποιαδήποτε αμέλεια στον έλεγχο της περιοχής, όπως της Κριμαίας. Η αντίδραση της Μόσχας στα τελευταία γεγονότα  ήταν απολύτως προβλέψιμη.

Η άλλη διέξοδος είναι από το βορρά, από όπου σε σημαντικό βαθμό την έχουν αποκόψει οι ΗΠΑ με τον έλεγχο και την ένταξη στο ΝΑΤΟ των Βαλτικών χωρών.

Και η τρίτη είναι προς τη δύση μέσω Ουκρανίας. Στην εσωτερική ρωσική διαπάλη για τον προσανατολισμό της χώρας κυριάρχησαν οι δυνάμεις που επεδίωκαν την επαφή και την επιρροή από τη δύση. Και η επαφή αυτή επιτυγχάνετο μέσω της Ουκρανίας.

Η Ρωσία θα καταβάλει διαρκείς προσπάθειες να κρατήσει ανοικτές αυτές τις οδούς όσο και αν εμποδίζεται από τις δυτικές δυνάμεις.

Όσο η πολιτική αποκλεισμού της Ρωσίας συνεχίζεται και όσο η Μόσχα θα επιχειρεί, για να διασφαλίσει την επιβίωσή της, τον έλεγχο περιοχών που ανήκαν στην πρώην ΕΣΣΔ, η ένταση μεταξύ Δύσης και Ρωσίας θα συνεχίζεται. Θα αποκλιμακώνεται, όμως, διότι και η ρωσική ηγεσία διαπιστώνει πως δεν είναι προς το συμφέρον της η ένταση αυτή.

ΟΙ ΗΠΑ

Από την άλλη, αφού διαμόρφωσαν το κατάλληλο κλίμα και τις εντυπώσεις στην διεθνή κοινή γνώμη περί μιας επιθετικής Ρωσίας, λόγω Κριμαίας, οι Ηνωμένες Πολιτείες, φαίνεται να προκρίνουν ένα νέο πολιτικό δόγμα το οποίο είδε το φως της δημοσιότητας στο περιοδικό Foreign Affairs και μιλά και πάλι για ανάσχεση και μια νέα περίοδο μίνι ψυχρού πολέμου.

Να υπενθυμίσουμε πως για ανάσχεση της Σοβιετικής Ένωσης μιλούσε και ο Τζώρτς Κέναν στο περίφημο άρθρο του που σήμανε την ιδεολογική έναρξη του ψυχρού πολέμου, που δημοσιεύθηκε το 1947 στο ίδιο περιοδικό, το Foreign Affairs.

Οι ΗΠΑ είναι δύσκολο να συνηθίσουν στην ιδέα ότι χάνουν, σιγά σιγά, την απόλυτη πρωτοκαθεδρία διεθνώς και ότι τείνουν να γίνουν primus inter pares, πρώτες μεταξύ ίσων.

Καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται και δεν μπορεί να ελεγχθεί από ένα μόνο κράτος, απειλείται και το προνόμιο που είχαν οι ΗΠΑ στο πεδίο των προηγμένων πολεμικών μηχανών.

Ο πρώην αμερικανός υφυπουργός άμυνας William J. Lynn III σε άρθρο του στο ίδιο περιοδικό, το Foreign Affairs,  μιλά για παγκόσμια διάχυση της δυνατότητας παραγωγής ή συμμετοχής στην παραγωγή, εξελιγμένων με τεχνητή νοημοσύνη οπλικών συστημάτων. Και αναφέρει το παράδειγμα της Google που απέκτησε την Boston Dynamics, μια εταιρεία μηχανικής και ρομποτικής περισσότερο γνωστή για την δημιουργία τού BigDog, ενός τετράποδου ρομπότ που μπορεί να συνοδεύει τους στρατιώτες σε ανώμαλο έδαφος.

Παρά το γεγονός ότι η Google συμφώνησε να τιμήσει τις υφιστάμενες αμυντικές δεσμεύσεις τής Boston Dynamics, συμπεριλαμβανομένων των συμβάσεών της με τον αμερικανικό στρατό,  η εταιρεία ανέφερε ότι δεν μπορεί να συνεχίσει οποιαδήποτε πρόσθετη εργασία για τον στρατό. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι το Υπουργείο Άμυνας θα μπορούσε να χάσει το πλεονέκτημα στον αναδυόμενο τομέα των αυτόνομων ρομπότ, που κάποτε βρισκόταν σχεδόν αποκλειστικά στον τομέα του.

ΤΟ ΙΣΛΑΜΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Η προέλαση των δυνάμεων του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ και τη Συρία προκάλεσε, αδικαιολόγητη έκπληξη στη διεθνή κοινότητα.  Και ήταν αδικαιολόγητη διότι είναι γνωστό το ιστορικό υπόβαθρο της περιοχής

Ο σχεδιασμός που μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο επέβαλαν στη Μέση Ανατολή οι δύο διπλωμάτες , o βρετανός  Sykes και ο γάλλος  Pikot, δημιουργώντας τεχνητά κράτη για τον έλεγχο των πετρελαιοφόρων κοιτασμάτων  καταρρέει μετά τις εξελίξεις των τελευταίων χρόνων. Δεν εξυπηρετούσε, άλλωστε, τις σύγχρονες ανάγκες.

Παρά τη δυναμική που επέδειξαν τη χρονιά που πέρασε, οι δυνάμεις του Ισλαμικού Κράτους έδειξαν τα όριά τους. Θα συνεχίσουν να ταλανίζουν τη διεθνή κοινότητα αλλά η απειλή που θα συνιστούν θα είναι περιορισμένη.

Ωστόσο, η Μέση Ανατολή θα αποτελεί ένα ρευστό πεδίο όπου θα ανταγωνίζονται  κοσμικά καθεστώτα με ισχυρές θρησκευτικές φονταμενταλιστικές ομάδες των οποίων η στρατιωτική δύναμη σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να είναι ισχυρότερη του τακτικού στρατού.

Το ρευστό τοπίο στη Μέση Ανατολή δεν προβλέπεται να αποσαφηνιστεί ούτε και το 2015.

 Η ΤΟΥΡΚΙΑ

Η Τουρκία του Ερντογάν έθεσε μεγαλεπήβολα σχέδια η υλοποίηση των οποίων θα δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στην Ελλάδα αλλά, και θα την καταστήσει ισχυρό περιφερειακό παίκτη. Δεν είναι καθόλου σίγουρο πως μια τέτοια εξέλιξη είναι προς το συμφέρον των δυτικών δυνάμεων.

Η δύση έχει συμφέρον να διαμορφώσει τοπικούς και περιφερειακούς συσχετισμούς άμεσα για την αποτροπή αυτής της εξέλιξης.

Η Ερντογανική Τουρκία με το νεοοθωμανικό όραμα επιδιώκει στα εκατό χρόνια ίδρυσης της Τουρκικής Δημοκρατίας, το 2023, να καταστεί μια από τις 10 ισχυρότερες δυνάμεις του κόσμου.

Αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς να γίνει και θαλάσσια δύναμη. Η Τουρκία επιδιώκει να διαμορφώσει ισχυρό ναυτικό αλλά, αυτό δεν αρκεί. Περιορίζεται στο χώρο που θέλει να ελέγξει  από την παρουσία των ελληνικών νησιών και την Κύπρο. Η πολιτική που ακολουθεί είναι ως προς μεν την Κύπρο να αγνοεί την ύπαρξή της και να διαμορφώνει τις σχέσεις της με τις χώρες της περιοχής αποδεχόμενη μόνο τα 12 μίλια χωρικών υδάτων της νήσου, ως προς  την Ελλάδα, δε, να επιδιώκει διαμοιρασμό του Αιγαίου στο μέσον (25ος παράλληλος) και  αγνοώντας το Καστελόριζο.

Σε ότι αφορά την Ελλάδα έχει να επιλέξει μεταξύ τριών οδών.

Συνεχείς υποχωρήσεις μέχρι να γίνουν αποδεκτές όλες οι απαιτήσεις της γειτονικής χώρας. Η ιστορία, όμως, έχει αποδείξει πως σε ανάλογες περιπτώσεις, η επιθετική δύναμη δεν σταματά παρά μόνο αν συναντήσει αντίσταση. Δεν καλοπιάνεται.

Σύγκρουση. Είναι η πλέον σίγουρη εξέλιξη αν η Ελλάδα επιχειρήσει να προασπίσει τα εθνικά της συμφέροντα. Η μορφή που θα πάρει εξαρτάται από πολλούς παράγοντες.

Διαμόρφωση συσχετισμών σε διεθνές επίπεδο για να περιοριστούν οι τουρκικές φιλοδοξίες. Είναι ότι καλύτερο θα μπορούσε να κάνει η χώρα.

Αυτή είναι η δυναμική του κόσμου που μας επηρεάζει άμεσα στην αυγή του 2015 την ώρα που η Ελλάδα μπαίνει σε μια μεγάλη περιπέτεια με τις πολιτικές δυνάμεις κατακερματισμένες και χωρίς μπούσουλα για τη χώρα.

www.anixneuseis.gr

Του Παντελή Σαββίδη

Ένα από τα αγαπημένα μοτίβα των τελευταίων χρόνων, από τότε που ενέσκηψε η οικονομική κρίση η οποία, όμως, στην ελληνική περίπτωση έχει βαθύτερα χαρακτηριστικά, ήταν ότι για όλα φταίει η γενιά της μεταπολίτευσης.

Το τελευταίο πράγμα που προτίθεμαι να κάνω είναι να υπερασπίσω αυτήν τη γενιά της οποίας οι οιωνοί εκπρόσωποι συμπεριφέρθηκαν με τρόπο που, τουλάχιστον, ερχόταν σε καταφανή αντίθεση με τις διακηρύξεις της.

Η τραγωδία είναι πως ανάλογες συμπεριφορές και διαψεύσεις η ελληνική κοινωνία γνώρισε πολλές στην ιστορική διαδρομή της αλλά, το πρόταγμα στην προκειμένη περίπτωση είναι πως ο λαϊκισμός και η διαφθορά δεν ήταν προνόμιο της μεταπολιτευτικής γενιάς. Κατατρύχει το δημόσιο βίο από δημιουργίας του ελληνικού κράτους, ίσως, ακόμη και την εποχή που ο ελληνικός πολιτισμός μεγαλουργούσε και άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στην ανθρώπινη ιστορία. Και όλα συγκλίνουν στην εκτίμηση πως από αυτήν τη μάστιγα δεν πρόκειται να απαλλαγούμε. Το ουσιαστικό πρόβλημα είναι ότι υιοθετήσαμε άκριτα δυτικούς θεσμούς χωρίς να τους νοιώθουμε δικούς μας με αποτέλεσμα τη στρεβλή λειτουργία τους. Αυτό δεν σημαίνει αμφισβήτηση της δημοκρατικής πορείας της χώρας.

Η δημοκρατία μπορεί να λειτουργήσει με πολλούς και διαφορετικούς θεσμούς. Αυτοί που διαμόρφωσε ο αγγλοσαξωνικός κοινοβουλευτισμός, ο Διαφωτισμός και η Γαλλική επανάσταση, το δυτικό, δηλαδή, πρότυπο φαίνεται να μην προσιδιάζουν στην ελληνική νοοτροπία. Η αθηναϊκή δημοκρατία ήταν κάτι πολύ διαφορετικό από τη σύγχρονη εκδοχή της. Δυστυχώς, η απουσία, στο νεότερο ελληνικό κράτος, βούλησης και ισχυρής διανόησης δεν βοήθησε στην αναζήτηση ενός καλύτερου αποτελέσματος. Αυτό είχε και τις σημερινές τραγικές συνέπειές του. Στο ευρωπαϊκό σύστημα που οικοδομήθηκε υπάρχει μια καταφανής ελληνική αδυναμία προσαρμογής. Η οποία επιτείνεται σε περιόδους κρίσης.

Η χώρα δεν μπόρεσε να διαμορφώσει μια ισχυρή αστική τάξη και αυτή που έφθασε το 1922 από τη Σμύρνη και την Πόλη, καταστράφηκε στη δεκαετία του 1940.

Τα δυτικά κοινοβουλευτικά συστήματα δεν ονομάστηκαν τυχαία αστικά. Η αστική τάξη διαδραμάτιζε καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη και τη λειτουργία τους. Ήταν εκ των ουκ άνευ παραμέτρων για τη λειτουργία τους. Και όταν δεν υπήρχε, μια βασική δύναμη επιρροής εξέλιπε. Αυτήν την απουσία εθνικής αστικής τάξης πληρώνει σήμερα, για ακόμη μια φορά η Ελλάδα. Και, βεβαίως, τώρα, πλέον δεν μπορεί να δημιουργηθεί.

Άλλωστε, οι εθνικές αστικές τάξεις δημιουργήθηκαν παράλληλα με τη δημιουργία και την ανάπτυξη των εθνικών κρατών. Η σχέση μεταξύ τους είναι διαλεκτική. Το ένα συμπαρέσυρε το άλλο. Σήμερα, το εθνικό κράτος  δέχεται πιέσεις στο ρόλο του ως βασικής μονάδας του διεθνούς συστήματος.

Η μεγάλη ανάπτυξη της τεχνολογίας, η ταχύτατη  διάδοσης της πληροφορίας και της επικοινωνίας παγκοσμίως, ήταν η παραγωγική δύναμη που αλλάζει τα πάντα. Ύπαρξη εθνικής αστικής τάξης στις ημέρες μας δεν έχει ιδιαίτερο νόημα. Οι κάτοχοι του κεφαλαίου κινούνται με ευκολία διεθνώς και αυτό διαμορφώνει νέα κρατικά μορφώματα.

Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΤΑΞΗ  

Οι νέοι διεθνείς πόλοι είναι υπο διαμόρφωσιν αλλά ορατοί. Ευρώπη, ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία, Ισλαμικός Κόσμος, Ασία. Χρειάζεται βαθιά γνώση, ενότητα δυνάμεων  και ευελιξία για να προσαρμοστεί μια χώρα στα νέα δεδομένα. Ποιος είναι, λοιπόν, ο κόσμος που αναδύεται; Αλλά, προηγουμένως, ποια είναι η παγκόσμια τάξη που δέχεται πιέσεις αποδόμησης;

Επιγραμματικά όπως την παρουσιάζει ο Χενρυ Κίσσιγκερ:

Στην Ευρώπη, τον δέκατο έβδομο αιώνα μετά από πολλούς πολέμους και πολύ αίμα στο πεδίο των μαχών, διαμορφώθηκε το αποκαλούμενο «Βεστφαλικό κράτος», το είδος κρατικής οργάνωσης που προέκυψε από την Ειρήνη της Βεστφαλίας το 1648.

Το «Βεστφαλικό κράτος» βασιζόταν σε ένα σύστημα ανεξάρτητων κρατών τα οποία θα απέφευγαν να παρεμβαίνουν στις εσωτερικές υποθέσεις των υπολοίπων ενώ παράλληλα θα αναχαίτιζαν το ένα τις φιλοδοξίες του άλλου μέσα από μια γενική ισορροπία ισχύος. Το κάθε κράτος θα ασκούσε κυριαρχικά δικαιώματα στα δικά του εδάφη. Ταυτόχρονα θα αποδεχόταν τις εσωτερικές δομές και τις θρησκευτικές επιλογές των υπολοίπων ως αδιαφιλονίκητη πραγματικότητα και θα απείχε από κάθε προσπάθεια που θα έθετε σε κίνδυνο την ύπαρξή τους.

Ο κατακερματισμός και η πολυμορφία, χαρακτηριστικά που τυχαία προέκυψαν στην ευρωπαϊκή ιστορία, αποτέλεσαν τους κεντρικούς άξονες ενός νέου συστήματος διεθνούς τάξης με το δικό τους ιδιαίτερο φιλοσοφικό πλαίσιο.

Ρωσία: Οι διαπραγματευτές του δέκατου έβδομου αιώνα οι οποίοι διαμόρφωσαν το κείμενο της Συνθήκης της Βεστφαλίας δεν επιχείρησαν να συμπεριλάβουν  τη γείτονα Ρωσία η οποία την περίοδο εκείνη βρισκόταν σε φάση ανασυγκρότησης της δικής της τάξης μετά την εφιαλτική «Εποχή των Ταραχών» υιοθετώντας αρχές καταφανώς ασύμβατες  με εκείνες της βεστφαλιανής ισορροπίας: ένας απόλυτος μονάρχης, ενιαία θρησκευτική ορθοδοξία και ένα πρόγραμμα εδαφικής επέκτασης προς όλες τις κατευθύνσεις.

Κίνα: Βρισκόταν στο επίκεντρο της δικής της ιεραρχικής και θεωρητικά οικουμενικής έννοιας της τάξης. Το σύστημα αυτό λειτουργούσε επι χιλιετίες- υπήρχε ήδη την εποχή που η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία κυβερνούσε μια ενιαία Ευρώπη- και βασιζόταν όχι στην κυριαρχική ισότητα των κρατών, αλλά στην υποτιθέμενη απεριόριστη εξουσία του αυτοκράτορα.

Στο πλαίσιο αυτό η κυριαρχία υπο την ευρωπαϊκή έννοια δεν υφίστατο καν, καθώς ο αυτοκράτορας έλεγχε «τα πάντα υπο τον ουρανό». Εκείνος βρισκόταν στην κορυφή μιας πολιτικής και πολιτιστικής ιεραρχίας, απόλυτα σαφούς και οικουμενικής, η οποία πήγαζε από το κέντρο του κόσμου, στην κινεζική πρωτεύουσα και εξακτινωνόταν στην υπόλοιπη ανθρωπότητα.

Σε ό,τι αφορά την τελευταία, διακρινόταν σε διάφορα επίπεδα βαρβαρότητας ανάλογα με το βαθμό γνώσης της κινεζικής γραφής και των πολιτιστικών θεσμών (μια θεωρία η οποία εξακολουθεί να υφίσταται μέχρι σήμερα).

Η Κίνα ηγεμόνευε στον κόσμο κατά κύριο λόγο προκαλώντας δέος στις άλλες κοινωνίες με το πολιτισμικό μεγαλείο και την οικονομική ισχύ της, προσελκύοντάς τες σε σχέσεις οι οποίες με τους κατάλληλους χειρισμούς θα οδηγούσαν στην επίτευξη του στόχου της «Αρμονίας υπό τον Ουρανό».

Ισλάμ: Σε ένα μεγάλο μέρος των εδαφών μεταξύ Ευρώπης και Κίνας κυριαρχούσε η διαφορετική αντίληψη του Ισλάμ σχετικά με την παγκόσμια τάξη η οποία βασιζόταν στο όραμα ενός θεόθεν εγκεκριμένου συστήματος διακυβέρνησης που θα ένωνε και θα έφερνε την ειρήνη στον κόσμο.

Η δική του εκδοχή μιας παγκόσμιας τάξης ήθελε το Ισλάμ προορισμένο να επεκταθεί στην «επικράτεια του πολέμου», δηλαδή σε όλες τις περιοχές που κατοικούνταν από άπιστους, μέχρι ολόκληρος ο κόσμος να ενωθεί μέσα από το μήνυμα του Προφήτη Μωάμεθ σε ένα ενιαίο σύστημα που θα έχαιρε αρμονίας.

Οθωμανική Αυτοκρατορία:  την ώρα που η Ευρώπη οικοδομούσε την πολυκρατική της τάξη, η Οθωμανική Αυτοκρατορία με επίκεντρο την Τουρκία, αναβίωνε την αξίωση της μίας και μοναδικής νόμιμης εξουσίας και διεύρυνε την κυριαρχία της από την καρδιά του αραβικού κόσμου στη Μεσόγειο, στα Βαλκάνια και στην Ανατολική Ευρώπη.

Έχοντας επίγνωση της αναδυόμενης διακρατικής ευρωπαϊκής τάξης, τη θεωρούσε όχι υπόδειγμα προς μίμηση, αλλά παράδειγμα κατακερματισμού τον οποίο θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί για να επεκταθεί προς δυσμάς.

ΗΠΑ: την ίδια ώρα στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού, στα εδάφη του «Νέου Κόσμου», έμπαιναν τα θεμέλια μιας διαφορετικής προσέγγισης της παγκόσμιας τάξης.

Σύμφωνα με την αμερικανική θεώρηση της παγκόσμιας τάξης, η ειρήνη και η ισορροπία θα προέκυπταν με φυσικό τρόπο και οι πανάρχαιες αντιπαλότητες θα παραμερίζονταν μόλις τα υπόλοιπα έθνη αποκτούσαν βασισμένο σε ηθικές αρχές λόγο στη διακυβέρνησή τους, κατά τρόπο παρόμοιο με αυτόν των αμερικανών.

Επομένως στόχος της εξωτερικής πολιτικής δεν ήταν τόσο η επιδίωξη συγκεκριμένων αμερικανικών συμφερόντων όσο η καλλιέργεια κοινών αρχών.

Το αμερικανικό ιδεώδες δεν βασιζόταν στην υιοθέτηση του ευρωπαϊκού συστήματος ισορροπίας δυνάμεων, αλλά στην επίτευξη της ειρήνης μέσα από την εξάπλωση των δημοκρατικών θεσμών. Δηλαδή ειρήνη όχι με ισορροπία δυνάμεων αλλά με εξάπλωση των δημοκρατικών θεσμών.

Μέσα από την παράθεση αυτή φαίνεται πως ο κόσμος μετά την Αναγέννηση προσπάθησε να δημιουργήσει ένα παγκόσμιο σύστημα αλλά, το σύστημα αυτό δεν ήταν ενιαίο. Υπήρχαν οι περιορισμοί της επικοινωνίας που διαμόρφωναν και τα εθνικά αλλά και τα πολιτισμικά σύνορα.

Τα πράγματα σήμερα αλλάζουν. Τα εθνικά σύνορα δέχονται πιέσεις αποδόμησης αλλά τα πολιτισμικά για ένα απροσδιόριστο ακόμη χρονικό διάστημα δεν μπορεί παρά να υφίστανται.

Ποιο είναι λοιπόν, το νέο «Μεγάλο Παιχνίδι»;

Η ΕΥΡΩΠΗ

Η Ευρώπη θέλησε με τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να υπερβεί το σύστημα του «βεστφαλικού κράτους» και ως ένα βαθμό το είχε πετύχει πριν την εμφάνιση της οικονομικής κρίσης που ακόμη την μαστίζει. Επανέρχεται, όμως, σιγά σιγά στις αρχές του υπο νέους όρους. Η ισχύς ενός κράτους, κυρίως η οικονομική, αναδύεται ως βασική παράμετρος σε μια νέα ισορροπία η οποία είναι υπο αναζήτησιν.

Η Ευρώπη πλήρωσε, κατά τη διάρκεια της σύγχρονης ιστορίας της, ακριβά την ανισορροπία των κρατικών της δυνάμεων. Και οι φόβοι σήμερα των ευρωπαίων βρίσκονται στο πως  θα εξισορροπηθεί η Γερμανική δύναμη, η οποία και στο παρελθόν οδήγησε σε καταστρεπτικούς πολέμους.

Η Γερμανική πολιτική στην Ευρώπη βρίσκεται εκτός κάθε έννοιας οικονομικής αντίληψης. Καταστρέφει το ευρωπαϊκό όραμα και, αν συνεχιστεί, θα οδηγήσει σε κρίση και την ίδια τη Γερμανία.

Αφού αφαίμαξε και εκμεταλλεύτηκε την Ευρώπη, η Γερμανία βρήκε εναλλακτική λύση στην Κίνα, κυρίως, και σε άλλες χώρες εκτός ευρωζώνης προς τις οποίες εξάγει τα εμπορεύματά της δημιουργώντας πρωτοφανή πλεονάσματα στην οικονομία της.

Σε μια ένωση κρατών όπως αυτής της Ε.Ε. δεν είναι δυνατόν όλες οι χώρες να έχουν πλεονάσματα. Τα πλεονάσματα των μεν εξισορροπούνται από τα ελλείμματα των δε. Γι αυτό και ο Κέινς είχε προτείνει σε ανάλογα πειράματα, τη φορολόγηση των πλεονασμάτων όταν αυτά ξεπερνούν ένα ορισμένο ποσοστό του ΑΕΠ.

Η Γερμανική πολιτική κυριαρχεί στην Ευρώπη και χαρακτηρίζεται από μια βιαιότητα και έναν καταναγκασμό. Το τραγικό είναι ότι δεν υπάρχουν δυνάμεις ούτε στο εσωτερικό της Γερμανίας ούτε στην Ε.Ε. ικανές να αμφισβητήσουν την πολιτική αυτή.  Η Ευρώπη θα συνεχίσει να ταλανίζεται και από οικονομική κρίση, ανεξαρτήτως της Ελλάδος, και από κρίση οράματος. Η επαναφορά του κράτους- έθνους ως βασικής μονάδας του διεθνούς συστήματος έρχεται σε αντίθεση με τις σύγχρονες τάσεις αλλά και η σημερινή κυριαρχία της γερμανικής πολιτικής δεν μπορεί να υποσχεθεί ευημερία στους λαούς της Ευρώπης.

Το αδιέξοδο είναι εμφανές και θα επιδεινωθεί όταν η Γερμανική οικονομία, η οποία είναι προσανατολισμένη στις εξαγωγές, αρχίσει να διέρχεται κρίση.

 Η ΚΙΝΑ

Αντίθετη, ακριβώς, πολιτική από της Γερμανίας ακολουθεί η Κίνα, η οποία είναι η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου και η πρώτη εξαγωγική δύναμη.

Η Κίνα, έχει αυτήν τη στιγμή συναλλαγματικά πλεονάσματα 4 τρις $ περίπου προερχόμενα από τις εξαγωγές.

Το Πεκίνο γνωρίζει, όπως και το Βερολίνο, ότι οι εξαγωγές δεν ελέγχονται και εξαρτώνται από το πολύ αβέβαιο διεθνές περιβάλλον. Και αρχίζει, έτσι, μια στροφή στην οικονομική του πολιτική προσανατολισμένη προς το εσωτερικό της χώρας.

Αυτό, δηλαδή, που δεν θέλει να κάνει η Γερμανία, στρεφόμενη προς την εσωτερική αγορά της Ε.Ε. διότι μια τέτοια στροφή προϋποθέτει αλλαγή της αυστηρής πολιτικής λιτότητας. Για να μπορέσει να αγοράσει ο ευρωπαίος πολίτης πρέπει να έχει την οικονομική δυνατότητα να το κάνει

Η μεγαλύτερη και σημαντικότερη, όμως, διαφορά στην πολιτική Γερμανίας και Κίνας είναι ότι η Κίνα αντιλαμβάνεται, διδασκόμενη από την μεταπολεμική Αμερική, πως αν δεν ξοδέψεις δεν θα κερδίζεις εσαεί. Και επενδύει. Ακολουθεί, δηλαδή, πολιτική καρότου, ή καλύτερα, αν θέλετε, εφαρμόζει ένα νέο Σχέδιο Μάρσαλ.

Με προσεκτικό τρόπο δημιουργεί θεσμούς (κυρίως τραπεζικούς) μέσω των οποίων δανείζει αναπτυσσόμενες ή υπανάπτυκτες χώρες, ενώ έχει εφεύρει, τελευταία και το δόγμα εξωτερικής πολιτικής «η Ασία στους Ασιάτες»,  “Asia for Asians”.

Η Κίνα επιχειρεί να αλλάξει τις υποδομές της ασιατικής ηπείρου με σιδηροδρομικές αλλά και θαλάσσιες οδούς. Είναι ο σιδηροδρομικός δρόμος του μεταξιού.  Βασικός στόχος της είναι να χειραφετηθεί, κατά το δυνατόν, ολόκληρη η Ασία για ευνόητους λόγους. Ως ασιατική δύναμη, με παγκόσμια εμβέλεια η Κίνα θα έχει προνομιακή θέση στις εξελίξεις της μεγάλης αυτής ηπείρου προς την οποία κατευθύνεται, πλέον, η παγκόσμια ανάπτυξη.

Η ΡΩΣΙΑ

Σε βασικό σύμμαχο της Κίνας εξελίσσεται η Ρωσία, ιδιαιτέρως μετά την υπόθεση της Ουκρανίας. Είναι, γνωστή η συμφωνία που υπέγραψαν Πεκίνο και Μόσχα για την παροχή φυσικού αερίου στην Κίνα ύψους 400 δις δολαρίων.

Η Ρωσία μετά την ουκρανική περιπέτεια, υφίσταται μια πίεση στην οικονομία της λόγω των δυτικών κυρώσεων. Οι αναλυτές της δύσης θεωρούν πως η κρίση αυτή είναι η αρχή της πτώσης της Ρωσικής δύναμης. Η Μόσχα, όμως, αναζητά διεξόδους προς ασιατικές δυνάμεις, όπως η Κίνα και όχι μόνο, με δεδομένο ότι, όπως εκτιμούν πολλοί αναλυτές, η ήπειρος που αναμένεται να αναπτυχθεί είναι η Ασία.

Παραμένει, ωστόσο, το πρόβλημα της χαμηλής τιμής του πετρελαίου το οποίο αποτελεί απειλή για τη ρωσική οικονομία και του εμπάργκο που επέβαλε η δύση.

Είναι σίγουρο, όμως, πως η ηγεσία της χώρας, όπως έκαναν διαχρονικά όλοι οι ρώσοι ηγέτες, πλην της   παρακμιακής περιόδου Γιέλτσιν, προτάσσει το γεωπολιτικό συμφέρον της χώρας, του οικονομικού.

Η Ρωσία έχει ανάγκη τρείς διεξόδους τις οποίες αναζητούσε και κατοχύρωνε διαχρονικά. Χωρίς αυτές δεν μπορεί να επιβιώσει. Η μια είναι η διέξοδος προς τις θερμές θάλασσες μέσω του Ευξείνου Πόντου και των Στενών. Είναι τόσο σημαντική αυτή η διέξοδος που καθιστά άκρως επικίνδυνη για τη Μόσχα οποιαδήποτε αμέλεια στον έλεγχο της περιοχής, όπως της Κριμαίας. Η αντίδραση της Μόσχας στα τελευταία γεγονότα  ήταν απολύτως προβλέψιμη.

Η άλλη διέξοδος είναι από το βορρά, από όπου σε σημαντικό βαθμό την έχουν αποκόψει οι ΗΠΑ με τον έλεγχο και την ένταξη στο ΝΑΤΟ των Βαλτικών χωρών.

Και η τρίτη είναι προς τη δύση μέσω Ουκρανίας. Στην εσωτερική ρωσική διαπάλη για τον προσανατολισμό της χώρας κυριάρχησαν οι δυνάμεις που επεδίωκαν την επαφή και την επιρροή από τη δύση. Και η επαφή αυτή επιτυγχάνετο μέσω της Ουκρανίας.

Η Ρωσία θα καταβάλει διαρκείς προσπάθειες να κρατήσει ανοικτές αυτές τις οδούς όσο και αν εμποδίζεται από τις δυτικές δυνάμεις.

Όσο η πολιτική αποκλεισμού της Ρωσίας συνεχίζεται και όσο η Μόσχα θα επιχειρεί, για να διασφαλίσει την επιβίωσή της, τον έλεγχο περιοχών που ανήκαν στην πρώην ΕΣΣΔ, η ένταση μεταξύ Δύσης και Ρωσίας θα συνεχίζεται. Θα αποκλιμακώνεται, όμως, διότι και η ρωσική ηγεσία διαπιστώνει πως δεν είναι προς το συμφέρον της η ένταση αυτή.

ΟΙ ΗΠΑ

Από την άλλη, αφού διαμόρφωσαν το κατάλληλο κλίμα και τις εντυπώσεις στην διεθνή κοινή γνώμη περί μιας επιθετικής Ρωσίας, λόγω Κριμαίας, οι Ηνωμένες Πολιτείες, φαίνεται να προκρίνουν ένα νέο πολιτικό δόγμα το οποίο είδε το φως της δημοσιότητας στο περιοδικό Foreign Affairs και μιλά και πάλι για ανάσχεση και μια νέα περίοδο μίνι ψυχρού πολέμου.

Να υπενθυμίσουμε πως για ανάσχεση της Σοβιετικής Ένωσης μιλούσε και ο Τζώρτς Κέναν στο περίφημο άρθρο του που σήμανε την ιδεολογική έναρξη του ψυχρού πολέμου, που δημοσιεύθηκε το 1947 στο ίδιο περιοδικό, το Foreign Affairs.

Οι ΗΠΑ είναι δύσκολο να συνηθίσουν στην ιδέα ότι χάνουν, σιγά σιγά, την απόλυτη πρωτοκαθεδρία διεθνώς και ότι τείνουν να γίνουν primus inter pares, πρώτες μεταξύ ίσων.

Καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται και δεν μπορεί να ελεγχθεί από ένα μόνο κράτος, απειλείται και το προνόμιο που είχαν οι ΗΠΑ στο πεδίο των προηγμένων πολεμικών μηχανών.

Ο πρώην αμερικανός υφυπουργός άμυνας William J. Lynn III σε άρθρο του στο ίδιο περιοδικό, το Foreign Affairs,  μιλά για παγκόσμια διάχυση της δυνατότητας παραγωγής ή συμμετοχής στην παραγωγή, εξελιγμένων με τεχνητή νοημοσύνη οπλικών συστημάτων. Και αναφέρει το παράδειγμα της Google που απέκτησε την Boston Dynamics, μια εταιρεία μηχανικής και ρομποτικής περισσότερο γνωστή για την δημιουργία τού BigDog, ενός τετράποδου ρομπότ που μπορεί να συνοδεύει τους στρατιώτες σε ανώμαλο έδαφος.

Παρά το γεγονός ότι η Google συμφώνησε να τιμήσει τις υφιστάμενες αμυντικές δεσμεύσεις τής Boston Dynamics, συμπεριλαμβανομένων των συμβάσεών της με τον αμερικανικό στρατό,  η εταιρεία ανέφερε ότι δεν μπορεί να συνεχίσει οποιαδήποτε πρόσθετη εργασία για τον στρατό. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι το Υπουργείο Άμυνας θα μπορούσε να χάσει το πλεονέκτημα στον αναδυόμενο τομέα των αυτόνομων ρομπότ, που κάποτε βρισκόταν σχεδόν αποκλειστικά στον τομέα του.

ΤΟ ΙΣΛΑΜΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ

Η προέλαση των δυνάμεων του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ και τη Συρία προκάλεσε, αδικαιολόγητη έκπληξη στη διεθνή κοινότητα.  Και ήταν αδικαιολόγητη διότι είναι γνωστό το ιστορικό υπόβαθρο της περιοχής

Ο σχεδιασμός που μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο επέβαλαν στη Μέση Ανατολή οι δύο διπλωμάτες , o βρετανός  Sykes και ο γάλλος  Pikot, δημιουργώντας τεχνητά κράτη για τον έλεγχο των πετρελαιοφόρων κοιτασμάτων  καταρρέει μετά τις εξελίξεις των τελευταίων χρόνων. Δεν εξυπηρετούσε, άλλωστε, τις σύγχρονες ανάγκες.

Παρά τη δυναμική που επέδειξαν τη χρονιά που πέρασε, οι δυνάμεις του Ισλαμικού Κράτους έδειξαν τα όριά τους. Θα συνεχίσουν να ταλανίζουν τη διεθνή κοινότητα αλλά η απειλή που θα συνιστούν θα είναι περιορισμένη.

Ωστόσο, η Μέση Ανατολή θα αποτελεί ένα ρευστό πεδίο όπου θα ανταγωνίζονται  κοσμικά καθεστώτα με ισχυρές θρησκευτικές φονταμενταλιστικές ομάδες των οποίων η στρατιωτική δύναμη σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να είναι ισχυρότερη του τακτικού στρατού.

Το ρευστό τοπίο στη Μέση Ανατολή δεν προβλέπεται να αποσαφηνιστεί ούτε και το 2015.

 Η ΤΟΥΡΚΙΑ

Η Τουρκία του Ερντογάν έθεσε μεγαλεπήβολα σχέδια η υλοποίηση των οποίων θα δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στην Ελλάδα αλλά, και θα την καταστήσει ισχυρό περιφερειακό παίκτη. Δεν είναι καθόλου σίγουρο πως μια τέτοια εξέλιξη είναι προς το συμφέρον των δυτικών δυνάμεων.

Η δύση έχει συμφέρον να διαμορφώσει τοπικούς και περιφερειακούς συσχετισμούς άμεσα για την αποτροπή αυτής της εξέλιξης.

Η Ερντογανική Τουρκία με το νεοοθωμανικό όραμα επιδιώκει στα εκατό χρόνια ίδρυσης της Τουρκικής Δημοκρατίας, το 2023, να καταστεί μια από τις 10 ισχυρότερες δυνάμεις του κόσμου.

Αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς να γίνει και θαλάσσια δύναμη. Η Τουρκία επιδιώκει να διαμορφώσει ισχυρό ναυτικό αλλά, αυτό δεν αρκεί. Περιορίζεται στο χώρο που θέλει να ελέγξει  από την παρουσία των ελληνικών νησιών και την Κύπρο. Η πολιτική που ακολουθεί είναι ως προς μεν την Κύπρο να αγνοεί την ύπαρξή της και να διαμορφώνει τις σχέσεις της με τις χώρες της περιοχής αποδεχόμενη μόνο τα 12 μίλια χωρικών υδάτων της νήσου, ως προς  την Ελλάδα, δε, να επιδιώκει διαμοιρασμό του Αιγαίου στο μέσον (25ος παράλληλος) και  αγνοώντας το Καστελόριζο.

Σε ότι αφορά την Ελλάδα έχει να επιλέξει μεταξύ τριών οδών.

Συνεχείς υποχωρήσεις μέχρι να γίνουν αποδεκτές όλες οι απαιτήσεις της γειτονικής χώρας. Η ιστορία, όμως, έχει αποδείξει πως σε ανάλογες περιπτώσεις, η επιθετική δύναμη δεν σταματά παρά μόνο αν συναντήσει αντίσταση. Δεν καλοπιάνεται.

Σύγκρουση. Είναι η πλέον σίγουρη εξέλιξη αν η Ελλάδα επιχειρήσει να προασπίσει τα εθνικά της συμφέροντα. Η μορφή που θα πάρει εξαρτάται από πολλούς παράγοντες.

Διαμόρφωση συσχετισμών σε διεθνές επίπεδο για να περιοριστούν οι τουρκικές φιλοδοξίες. Είναι ότι καλύτερο θα μπορούσε να κάνει η χώρα.

Αυτή είναι η δυναμική του κόσμου που μας επηρεάζει άμεσα στην αυγή του 2015 την ώρα που η Ελλάδα μπαίνει σε μια μεγάλη περιπέτεια με τις πολιτικές δυνάμεις κατακερματισμένες και χωρίς μπούσουλα για τη χώρα.

www.anixneuseis.gr